Używa ich chyba każdy. Można nimi pisać prawie po wszystkim. Czasem chcemy, aby ślad po nich pozostał jak najdłużej, a czasem wręcz przeciwnie. Pisaki, bo o nich mowa, są jednym z najbardziej zróżnicowanych przyborów do pisania: od ultracienkich, po supergrube, w kolorze czarnym, czerwonym czy zielonym, a nawet białym czy srebrnym. Zapraszamy to zaczerpnięcia odrobiny wiedzy o nich.

Wynalezienie pisaka datuje się na rok 1962, czyli dość późno (długo po wynalezieniu komputera, 2 lata przed wynalezieniem myszki komputerowej), kiedy to Masao Miura i Yukio Horie, japońscy producenci przyborów dla artystów, wpadli na pomysł przyrządu, który ułatwiłby nanoszenie różnych barw m. in. na papier czy płótno. Przypuszcza się, że panowie inspirowali się pędzlami powszechnie używanymi w kulturze dalekiego wschodu do kaligrafii. Pierwsze pisaki miały bambusowe końcówki, jednak bardzo szybko zostały one wyparte przez trwalsze materiały syntetyczne.

Zasada działania pisaka jest dość prosta i polega na stopiowym uwalnaniu tuszu z chłonnego rdzenia, który jest nim nasączony. Tusz jest przekazywany do rysika, najczęsciej wykonanego z włókna szklanego, filcu lub innego miękkiego materiału, a ten następnie oddaje farbę na podłoże, do pisania po którym jest przeznaczony. Dzieje się tak dzięki zjawisku kapilarnemu. Charakterystyczną cechą pisaków jest większa grubość powstałej kreski niż przy użyciu długopisu, jednak nie musi to być regułą, szczególnie w przypadku tzw. cienkopisów.

Pisak nazywany jest różnie. W języku polskim przyjęło się, że dany rodzaj pisaka nazywany jest w zależności od szerokości piszącej końcówki: do 4 mm nazywamy go pisakiem, flamastrem czy mazakiem, zaś przy końcówkach grubszych niż 4 mm pada nazwa marker. Należy przy tym pamiętać, że słowo marker pochodzi z języka angielskiego od słowa mark, które oznacza zaznaczać, zaś pisaki generalnie po angielski nazywa się felt-tip pen, co dosłownie znaczy "długopis o filcowej końcówce".

Pisak, flamaster, mazak

To chyba najpopularniejszy rodzaj tego przyboru do pisania. Jako dzieci to z nim spotykamy się najpierw (obok kredek i ołówka). Najczęściej służy do pisania na papierze. Jego tusz jest przeważnie bezwonny, na bazie wody, zatem nie jest zbyt odporny i nie nadaje się do pisania na słabo chłonnych powierzchniach. Końcówka pisząca ma przeważnie grubość 1-2 mm. Praktycznie zawsze sprzedawane się w wielokolorowych zestawach po 4, 12 czy nawet 36 kolory.

Marker wodny

Podobnie jak typowy flamaster służy do pisania na papierze, jednak wyposażony jest w nieco grubszą końcówkę (od ok. 4 mm). Bezwonne.

Zakreślacz, marker

Wyróżniają się dość jaskrawymi barwami oraz odpowiednio ściętą końcówką, szeroką na ok. 4-6 mm końcówką. Ich zadaniem jest zaznacznie oraz wyróżnianie tekstu, stąd tusze są przeważnie jasne, niekryjące (w końcu mają zwiększyć czytelność zaznaczonego tekstu, a nie go zatrzeć). Jak wspomniano na wstępie, ich nazwa z angielskiego znaczy "zaznacz".

Ich najpopularniejszym modelem jest Stabilo Swan, wyróżniający się charakterystycznym kształtem oraz logiem w kształcie łabędzia.

Jak można się domyślić z nazwy, oznacza pisak o bardzo cienkiej końcówce. Świetnie potrafi zastąpić długopis, oferując o wiele szerszą gamę barw. Czasem nawet i używany w rysunku technicznym w roli rapitografa. Niktórzy producenci swoje markery o cienkiej końcówce oznaczają literą F (z ang. fine - dokładny).

Podobnie jak w przypadku zakreślaczy, najpopularniejszą, wręcz legendarną marką jest Stabilo, ze zwoimi charakterystycznymi pisakami w kształcie sześciokąta w pomarańczowym kolorze. 

Dostępny jest w bardzo szerokiej gamie zarówno kolorów, jak i kształtów oraz grubości końcówek piszących. Od typowych stożkowych, do ściętych, w celu ułatwienia pisania różną grubością (nawet do kilku centymetrów!). Jak nazwa wskazuje, jego tusz jest twały, bo często na bazie alkoholu lub innego rozpuszczalnika. Świetnie nadaje się do pisania na większości powierzchni, ale najlepiej sprawdza się na plastiku oraz szkle. Wydziela dość intensywny zapach (w zależności od rozpuszczalnika tuszu, jaki został w nim użyty). Nie zalecany do użytku przez dzieci.

Markery te wraz z olejnymi są również wykorzystywane przez ludzi związanych z subkulturą hip-hopową do tzw. tagowania w miejscach publicznych.

Pisaki te są połączeniem cech cienkopisów oraz markerów permanentnych: mają cienką, miękką końcówkę oraz trwały tusz na bazie alkoholu, dzięki czemu świetnie sprawdzają się przy pisaniu po plastikowej powierzchni płyt CD.

Marker olejny (paint marker)

Wyróżnia się najczęściej metalową obudową, charakterystycznym ruchomym elementem w środku, służącym do mieszania farby olejnej, którą pisze oraz sprężynującą końcówką, którą wymusza się dodatkowe zasilenie w farbę. Pisak ten najczęściej używany jest do pisania na metalu oraz szkle, nawet potrafi poradzić sobie z brudniejszymi i nieco zatłuszczonymi powierzchniami. Farba olejna sprawia, że napisy zakrywają powierzchnię. Dość powszechnie używany jest w przemyśle. Dostępny w bardzo szerokiej gamie barw, włącznie z białą, srebrną czy złotą.

Marker do tablic suchościeralnych (board/whiteboard marker)

Przypomina zwykły pisak wodny, ale w odróżnieniu od niego, specjalnie dobrany skład tuszu pozwala na wygodne pisanie nim po białych tablicach suchościeralnych, pozwalając jednocześnie na łatwe ich ściaranie, bez trwałego pozostawiania śladu. Wyróżnia się najczęściej białą obudową.

Marker do tkanin (laundry marker)

Może wyglądać dokładnie tak samo jak marker permanentny, z tą jednak różnicą, że świetnie nadaje się do pisania po tkaninach zachowując przy tym zwiększoną odporność na pranie (proces utrwalania polega na użyciu rozgrzanego żelazka/wprasowaniu na odwrotnej stronie tkaniny). Pisak ten może służyć np. do podpisywania czy nawet tworzenia unikalnych wzorów na ubraniach, np. poprzez nałożenie jakiegoś rysunku na koszulkę. 

Marker kredowy do szyb (window marker)

Kolejna ewolucja typowego markera permanentnego, jednak tym razem tusz został opracowany na bazie pigmentów, zwanych płynną kredą - rozpuszczalnikiem jest woda, bezwonne. Świetnie nadają się do pisania po szkle. Ścieralny za pomocą wilgotnego materialu z niemal każdej nieporowatej powierzchni. Często wykorzystywane np. na witrynach sklepowych.

Korektor/wymazywacz do atramentu (ink corrector)

Charakteryzuje się białą, ściętą końcówką. Pisanie nim po papierze nie zostawia śladu, jednak specjalne substancje zawarte w tuszu powodują wywabienie śladów po atremencie używanym w piórze, dzięki czemu przydają się wszedzie tam, gdzie przekreślenia pisma odręcznego są niedopuszczalne. Wystarczy popełniony błąd potraktować pisakiem, a nie pozostanie po nim ślad. Markery te przeważnie wysosażane są w drugą końcówkę, piszącą w sposób podobny do pióra - co ułatwia natychmiastowe korekty - jednak tym razem należy uważać, ponieważ ślad po niej niestety nie nadaje się już do korygowania.

Marker UV

Jest to dość specjalistyczna odmiana pisaków permamentnych, w których zwykły tusz podmieniono na niewidoczny gołym okiem, ale reagującym na światło utrafioletowe/UV, dzięki czemu mogą służyć do oznaczania np. banknotów, dokumentów czy innych przedmiotów w sposób niewidoczny dla nieświadomych tego osób.

Ciekawostki

• za pomocą markera permamantnego można trwale przyozdabiać ceramikę (np. kubki), wystarczy na dany przedmiot nanieść interesujący nas wzór, a następnie wygrzać go w piekarniku przez 30 min przy temperaturze 180 st. C, dla lepszego utrwalenia proces należy wykonać dwa razy,
• za pomocą markera olejnego można (choć tymczasowo) uzupełniać ubytki w lakierze samochodowym,
• w przypadku używania cienkopisu w roli rapitografu na rysunku technicznym, należy pamiętać o niezatrzymywaniu końcówki dłużej w danym miejscu, ponieważ powoduje to powstawanie zgrubień w rysowanych kreskach,
• istnieją markery dedykowane do pisania po kliszy fotograficznej, szczególnie przydatne do oznaczanie zdjęć Roentgena (np. marker Edding 8010 Rontgen X-ray),
• ze względu na kryjące właściwości markerów olejnych, świetnie nadają się do pisania po ciemnych powierzchniach, np. piękne efekty można uzyskać pisząc srebrnym markerem olejnym po czarnym papierze,
• na rynku dostępne są markery przeznaczone dla elektroników, nasączone specjalnym tuszem przewodzącym prąd, dzięki czemu mogą służyć do tworzenia przewodzących połączeń, łączenia komponentów, naprawy linii przewodzących czy do tworzenia prototypów,
• ślady po markerze permanentnym można usuwać odrobiną spirytusu, płynem po goleniu (na bazie alkoholu) lub zmywaczem do paznokci, jednak należy pamiętać, że te specyfiki mogą uszkodzić niektóre powierzchnie. Nie wolno używać agresywnych rozpuszczalników np. do usuwania napisów z płyt CD!

Oczywiście większość z wymienionych wyżej rodzajów pisaków
znajdą Państwo w ofercie Centrum Papierniczego Grupa Toner. Zapraszamy!